حكم تكليفی و حكم وضعی
لازم است بعضی اصطلاحات خاص فقهاء را ذكر كنيم . از آن جمله اين است
كه فقهاء احكام را ، يعنی مقررات موضوعه الهی را به دو قسم تقسيم میكنند
: حكم تكليفی ، حكم وضعی .
حكم تكليفی يعنی وجوب ، حرمت ، استحباب ، كراهت ، اباحه .
اين پنج حكم به عنوان احكام خمسه تكليفيه خوانده میشوند .
میگويند از نظر اسلام هيچ كاری از كارها خالی از اين پنج حكم نيست ، يا
واجب است يعنی بايد انجام يابد و نبايد ترك شود مانند نمازهای يوميه ،
و يا حرام است يعنی نبايد انجام يابد و بايد ترك شود مانند دروغ ، ظلم
، شرب خمر و امثال اينها ، و يا مستحب
است ، يعنی خوب است انجام يابد ولی اگر انجام نيافت مجازات ندارد ،
مانند نمازهای نافله يوميه ، و يا مكروه است ، يعنی خوب است انجام
نيابد ولی اگر انجام يافت مجازات ندارد ، مانند سخن دنيا گفتن در مسجد
كه جای عبادت است ، و يا مباح است ، يعنی فعل و تركش علی السويه است
مانند اغلب كارها . احكام تكليفی همه از قبيل بكن و نكن يعنی از قبيل
امر و نهی و يا رخصت است .
اما احكام وضعی از اين قبيل نيست ، مانند زوجيت ، مالكيت ، شرطيت ،
سبيت و امثال اينها